PSYCHOTERAPIA

Jeśli jesteś na etapie szukania psychoterapeuty, warto rozważyć kwestię nurtu, w jakim pracuje dany specjalista. Czym właściwie jest nurt psychoterapii? Warto wiedzieć, że nie ma czegoś takiego jak jeden rodzaj psychoterapii. W tej dziedzinie możemy wyróżnić kilka głównych modeli teoretycznych, na podstawie których zostały stworzone różne formy (nurty) psychoterapii. Nurt to nic innego jak pewien sposób myślenia o trudnościach, z jakimi mierzy się pacjent/ klient, ich rozumienia (wyjaśnienia) i w konsekwencji leczenia. Nurty różnią się także pomiędzy sobą w tym, jak definiowana jest w nich rola psychoterapeuty i jego podejście do klienta/ pacjenta. Osoby, które kształcą się w zawodzie psychoterapeuty wybierają konkretną, kilkuletnią szkołę psychoterapii, szkolącą w danym nurcie. Czasami szkolenia integrują wybrane nurty, np. nurt psychodynamiczny i systemowy.

Już po tym krótkim wstępie możesz zauważyć, że nurt, w jakim pracuje dany psychoterapeuta będzie wpływał na Waszą pracę. W tym wpisie przybliżę Ci główne założenia najpopularniejszych nurtów, w których pracują psychoterapeuci. Mam nadzieję, że ułatwi Ci to wybór podejścia najlepiej odzwierciedlającego Twoje wartości i potrzeby.

To nurt wywodzący się z myśli chyba najbardziej znanego psychoanalityka, czyli Sigmunda Freuda. Psychoterapia psychoanalityczna opiera się na założeniu, że objawy i aktualne problemy pacjenta są efektem jego nieświadomych konfliktów, trudności osobowościowych i przymusu powtarzania pewnych nieadaptacyjnych wzorców radzenia sobie wyniesionych z przeszłości. Widać zatem, że psychoterapeuta psychoanalityczny w swojej pracy z pacjentem skupiać się będzie na przeżyciach pacjenta, jego nieświadomości (analizując np. sny czy przejęzyczenia) oraz historii życia i wczesnych relacji z ważnymi osobami (głównie rodzicami, choć nie tylko). Celem terapii psychoanalitycznej jest lepsze rozumienie siebie, a nie zmiana sama w sobie. Zmiana jest jedynie „produktem ubocznym” procesu rozumienia siebie. Według psychoanalizy, wiele z naszych myśli, emocji i motywacji pozostaje ukrytych w naszym nieświadomym umyśle, dlatego tej części naszej psychiki poświęcana jest szczególna uwaga podczas terapii. Psychoterapeuta psychoanalityczny stara się odkryć te ukryte procesy i zrozumieć, w jaki sposób wpływają one na życie pacjenta. Dzięki temu możliwe staje się głębokie poznanie siebie – swoich marzeń, pragnień, sposobu wchodzenia w relacje, radzenia sobie z konfliktami. Psychoterapia psychoanalityczna jest intensywną formą pracy.

Spotkania odbywają się w stałych porach z częstotliwością od 2 do nawet 4 sesji w tygodniu. Podczas sesji pacjent nie ma narzucanych tematów rozmowy. Terapeuta stara się pomóc pacjentowi nadać znaczenie treściom jego wypowiedzi i powiązać je z jego życiem psychicznym, trudnościami, z jakimi się zmaga oraz z relacją terapeutyczną. Relacja terapeutyczna w terapii psychoanalitycznej jest rozumiana jako odtworzenie wczesnych relacji pacjenta z ważnymi osobami z jego życia. Ta forma psychoterapii sprawdzi się u osób zainteresowanych głębokim poznaniem swojej psychiki oraz historii życia w kontekście tego, jaki był jej wpływ aktualne funkcjonowanie. Jest to terapia, która wymaga czasu i dużego zaangażowania pacjenta.

Nurt psychodynamiczny został opracowany na podstawie dorobku współczesnej psychiatrii, neurobiologii, uznanych koncepcji psychoanalitycznych oraz takich teorii jak teoria przywiązania czy mentalizacji. Podobnie jak w psychoanalizie, również w podejściu psychodynamicznym zakłada się, że na życie psychiczne i codzienne funkcjonowanie jednostki pewien wpływ mają procesy nieświadome. Akcent na próbę refleksji nad tym, co nieświadome w przeżywaniu pacjenta wynika z założenia, że jesteśmy w stanie kontrolować tylko to, co sobie uświadamiamy, natomiast to, czego sobie nie uświadamiamy, kontroluje nas. W tym nurcie również poświęca się uwagę relacji terapeutycznej – to, co aktualnie dzieje się w diadzie klient – terapeuta jest traktowane jako użyteczna informacja do zrozumienia trudności klienta. Refleksji może być poddawane np. to, w jaki sposób klient przeżywa swojego psychoterapeutę? Zarówno w psychoanalizie, jak i w myśleniu psychodynamicznym kładzie się akcent na szukanie powiązań pomiędzy aktualnymi trudnościami a ich korzeniami z dzieciństwa. Czym się różni podejście psychodynamiczne od psychonalizy? Psychoanaliza jest często stosowana w długoterminowych terapiach, które koncentrują się na głębokim zrozumieniu korzeni problemów psychicznych. Podejście psychodynamiczne może być również stosowane w długoterminowych terapiach, ale może być także modyfikowane lub dostosowywane do bardziej skoncentrowanych i krótszych procesów terapeutycznych, w zależności od potrzeb klienta i sytuacji klinicznej. Psychoterapeuci psychodynamiczni pracują ze swoimi klientami najczęściej raz w tygodniu.

Terapeuta nie narzuca klientowi tematu sesji, a bardziej podąża za wątkami wnoszonymi przez klienta, łącząc je ze zgłoszoną problematyką i ustalonymi celami terapeutycznymi.

Podstawowym celem terapii w tym nurcie jest pomoc klientowi w identyfikacji, zrozumieniu i modyfikacji jego przekonań (np. „jestem bezwartościowa/y”), co wpływa pozytywnie na zadowolenie z życia. Efekt ten osiąga się w dosyć krótkim czasie tj. kilku do kilkudziesięciu spotkań (liczba sesji zależy od rodzaju i nasilenia problemu pacjenta). Spotkania mają swoją strukturę: są dokładnie zaplanowane, skoncentrowane na aktualnym problemie i konsultowane z klientem. Na bieżąco dokonywana jest ocena i pomiar zmian zachodzących w życiu klienta pod wpływem technik terapeutycznych. Sesja trwa zazwyczaj 50 minut, a spotkania terapeutyczne odbywają się raz w tygodniu. Terapeuta daje klientowi „prace domowe” do wykonania pomiędzy sesjami, np. dzienniczek myśli do uzupełniania. Podejście to zakłada, że sposób interpretacji różnych wydarzeń życiowych wpływa na nasz nastrój i uczucia, determinując jednocześnie nasze zachowanie. Z tego powodu podstawowym celem terapii jest pomoc klientowi w identyfikacji, zrozumieniu i modyfikacji jego systemu przekonań. Ten sposób pracy terapeutycznej sprawdzi się u klientów, którzy chcą się skupić na „tu i teraz” (nie są zainteresowani refleksją nad swoją przeszłością), chcą się skupić na konkretnym problemie i tylko na nim, lubią (lub co najmniej nie mają nic przeciwko) prace domowe, oczekują od terapeuty, że będzie on w roli osoby, która będzie pracowała z nimi w sposób bardziej dyrektywny.

Jedną z ważniejszych koncepcji w tym nurcie jest idea samorealizacji, czyli procesu dążenia do osiągnięcia pełnego potencjału i rozwoju osobistego klienta. Terapia humanistyczno-egzystencjalna skupia się na teraźniejszości, czyli na doświadczeniach, uczuciach i wyborach dokonywanych w danym momencie. Podstawowe założenia i wartości podejścia humanistycznego w psychologii i psychoterapii to: tworzenie autentycznego, akceptującego i empatycznego kontaktu, koncentracja na potencjale klienta, praca przede wszystkim ze świadomą częścią osoby. Duży nacisk kładzie się na podmiotowość klienta – psychoterapeuci humanistyczni uznają, że  najwyższym ekspertem w dziedzinie swoich potrzeb i wyborów jest sam klient. Podejście humanistyczne kładzie również nacisk na sygnały płynące z ciała i uczy relacji między umysłem a ciałem. Praca psychoterapeutyczna odbywa się zazwyczaj raz w tygodniu.

W tym nurcie wychodzi się z założenia, że zachowanie człowieka może być zrozumiane jedynie w kontekście systemu, którego jest częścią. Inspiracją dla tego sposobu myślenia jest wiele obszarów życia i dziedzin nauki: od filozofii przez biologię, psychologię po socjologię. Terapeuci systemowi starają się uwzględnić czynniki systemowe (społeczne, kulturowe, rodzinne) podczas analizowania problemów i proponowania rozwiązań. Terapeuta będzie wspólnie z klientem badał nie tylko jego objawy i sposób przeżywania, ale również kontekst, w którym żyje klient – rodzinę, pracę, grupę społeczną. To podejście często używane jest w pracy z parami i rodzinami – w tym wypadku klientem jest para i rodzina, a nie poszczególni jej członkowie. Terapeuci systemowi skupiają się na badaniu interakcji między członkami systemu, a także na wpływie tych interakcji na funkcjonowanie całego systemu. Ważne jest zrozumienie, jak wzorce komunikacji, role i dynamika między ludźmi wpływają na powstawanie i utrzymywanie problemów. Podczas terapii refleksji poddaje się wiodące przekazy, mity rodzinne, ważne wydarzenia, straty, konflikty, wzorce wychowawcze. Może to być pomocne w zrozumieniu, dlaczego pewne problemy lub niekorzystne wzorce zachowań pojawiają się w życiu klienta. Częstotliwość spotkań zależy od tego, czy klientem jest para, czy rodzina. (najczęściej jest to raz na 2, 3 tygodnie). W przypadku psychoterapii indywidualnej, podejście systemowe jest często podejściem uzupełniającym. Spotkania zazwyczaj odbywają się raz w tygodniu.

Ten nurt sprawdzi się dla par i rodzin oraz osób, które chcą bliżej przyjrzeć się wzorcom wyniesionym ze swoich rodzin pochodzenia i na tej podstawie zrozumieć swoje aktualne funkcjonowanie.

Kończąc ten wpis chcę podkreślić, że nie ma czegoś takiego jak „najlepszy czy jedynie słuszny nurt w psychoterapii”. W każdym podejściu cele są podobne – chodzi o uwolnienie klienta od bolesnych objawów (np. depresji czy zaburzeń lękowych) oraz wydobycie jego potencjału, by mógł samodzielnie radzić sobie z trudnościami. Podejścia różnią się tym, jak widzą drogę do tego celu i rolę psychoterapeuty oraz klienta w tym procesie. Przed rozpoczęciem psychoterapii zachęcam Cię, żebyś poświęciła trochę czasu na zgłębienie tego, czym są nurty w psychoterapii, w celu wybrania najbardziej optymalnego dla siebie – to zaprocentuje podczas Twojej psychoterapii.